Rekomendacje
specjalista pediatrii, alergologii i pulmonologii
Kierownik Kliniki Chorób Płuc i Reumatologii Dziecięcej UM w Lublinie oraz współwłaściciel AlergoTest s.c. Lublin
Alergeny roztocza kurzu domowego – najważniejsze alergeny inhalacyjne w Polsce.
Roztocze kurzu domowego są grupą saprofitycznych, mikroskopijnych (0,1-0,5 mm długości) pajęczaków, żyjących w kurzu domowym i żywiących się głównie naskórkiem człowieka i zwierząt domowych, włosami, resztkami paznokci, resztami żywności pochodzenia roślinnego https://pl.wikipedia.org/wiki/Roztocze_kurzu_domowego). Do najczęściej występujących w Polsce należą: skórożarłoczek skryty (Dermatophagoides pteronyssinus), Dermatophagoides farinae i Euroglyphus maynei czy rozkruszek mączny (Acarus siro). Roztocze, ich odnóża oraz odchody są alergenami, choć uczulają głównie odchody, mającymi rozmiary około 20 mikrometrów.
Uczulenie zwykle pojawia się, jeżeli ilość alergenu przekracza 2 µg /1 gram kurzu mieszkaniowego. Przy stężeniu 9 µg/1 gram kurzu wyraźnie zwiększa się ryzyko wystąpienia alergii. U osób bez wcześniejszych cech alergii, nadwrażliwość pojawia się przy stężeniu alergenu powyżej 80 µg/g. Na te alergeny jest uczulonych w Polsce 21-36 % populacji (w zależności od wieku badanych i zastosowanych metod). Alergeny roztoczy powodującymi liczne ostre i przewlekłe objawy chorób alergicznych i są głównym czynnikiem przyczynowym alergicznego nieżytu nosa (ANN), astmy alergicznej u dzieci i dorosłych, mogą powodować również zaostrzenia atopowego zapalenia skóry (AZS). Alergeny roztoczy odgrywają bardzo ważną rolę w rozwoju astmy w pierwszych latach życia u dzieci. Choroby związane z uczuleniem na alergeny roztoczy kurzu mieszkaniowego mają z reguły charakter przewlekły, całoroczny (w przeciwieństwie do alergii pyłkowej mającej charakter sezonowy).
Najlepiej poznane alergeny roztoczy kurzu domowego należą do czterech grup:
Optymalne warunki dla rozwoju roztoczy to, poza dostępnością właściwego pokarmu, odpowiednia wilgotność oraz temperatura powietrza. Najkorzystniejszą temperaturą dla rozwoju populacji Dermatophagoides pteronyssinus jest 23°C (17°C-30°C). W niskiej temperaturze dorosłe osobniki szybko giną. Optymalna wilgotność względna powietrza dla roztoczy, to 75-80%. Jeśli wilgotność powietrza spada poniżej 70%, roztocze oszczędnie gospodarują wodą, którą czerpią z otaczającej je pary wodnej. Wilgotność względna powyżej 85% jest dla życia roztoczy zbyt wysoka. W mieszkaniach roztocze występują w miejscach, które zapewniają im schronienie, pokarm oraz odpowiednią wilgotność. Obecne są głównie w łóżkach (materace), matach, dywanach, meblach tapicerowanych, zabawkach pluszowych, zasłonach i firanach. Liczba roztoczy w danym mieszkaniu zależy też od liczby mieszkających osób (im więcej osób tym z reguły więcej roztoczy). Liczebność populacji tych pajęczaków podlega sezonowym wahaniom zależnym od zmian wilgotności i temperatury powietrza wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych.
W naszej strefie klimatycznej maksymalna liczba tych roztoczy przypada na okres lata oraz wczesną jesień (czerwiec-październik), kiedy wewnątrz mieszkań panują warunki wilgotnościowe dogodne dla ich rozwoju. Natomiast w okresie zimowym (przy ujemnych temperaturach powietrza) wilgotność powietrza wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych jest z reguły niska, co znacznie ogranicza liczbę roztoczy w kurzu domowym. Jednakże najsilniejsze objawy kliniczne alergii na roztocze występują właśnie w okresie późno-jesienno-zimowym. Wynika to z nagromadzenia się alergenów roztoczy w kurzu domowym oraz ze zmniejszonej wentylacji powietrza w tym czasie.
Pojawienie w czasie sprzątania, zamiatania czy odkurzania, takich objawów, jak: wodnisty katar, kichanie salwami, świąd i niedrożność nosa, świąd oczu, suchy kaszel czy trudności oddechowe (duszność) może sugerować alergię na alergeny roztoczy kurzu domowego. W przypadku małych dzieci w/w objawy mogą pojawiać się podczas skakania na łóżku (kanapie, wersalce), gdyż wtedy właśnie wzbite w powietrze kulki kałowe roztoczy ( odchody) przedostają się do dróg oddechowych dziecka, a także podczas kontaktu z pyłem mącznym w kuchni. Także przebywanie w stodołach czy na strychach może prowokować w/w objawy u osób uczulonych.
Walka z roztoczami i ich alergenami u osób uczulonych na te alergeny obejmuje:
W usunięciu alergenów roztoczy kurzu domowego i redukcji ekspozycji na te alergeny pomoże:
Leczenie chorych uczulonych na alergeny roztoczy polega na tzw. odczulaniu (immunoterapia alergenowa prowadzona metodą podjęzykową lub podskórną). Jest to procedura wysoko-specjalistyczna dostępna tylko w gabinetach alergologicznych. Jednak leczenie objawowe może być prowadzone przez każdego lekarza. Sprowadza się ono do podawania klasycznych leków przeciwalergicznych z grupy antyhistaminików (donosowo, dospojówkowo, doustnie) lub/i glikokortykosteroidów miejscowo działających (nos, oskrzela, skóra).
Piśmiennictwo